کانون ارزیابی و توسعه چیست؟

کانون ارزیابی و توسعه شامل یک ارزیابی استاندارد مبتنی بر شبیه‌سازی است که از مؤلفه‌هایی تشکیل شده‌است. در کانون ارزیابی و توسعه شایستگی‌ها مورد ارزیابی قرار می‌‌گیرند. شایستگی‌ها به عنوان خوشه‌ای از دانش، مهارت‌ها، نگرش‌ها و توانایی‌هایی است که افراد برای مؤثر بودن در شغل خود بدان نیاز دارند. ارزیابی براساس تمرین‌های شبیه‌سازی رفتاری صورت می‌گیرد که در آن ارزیابان آموزش‌دیده، رفتارها را مشاهده و ثبت می‌کنند، آن‌ها را با توجه به ساختارهای رفتاری موردنظر (چه به صورت انفرادی و چه گروهی) دسته‌بندی و نمره‌دهی می‌کنند. با استفاده از یک نشست اجماعی بین ارزیاب‌ها یا تجمیع آماری، امتیازات ارزیابی به دست می‌آیند که نشان‌دهنده وضعیت موجود در شایستگی‌ها و سازه‌های رفتاری و یا رتبه‌بندی کلی ارزیابی هستند.

اهداف کانون ارزیابی و توسعه

کانون‌های ارزیابی می‌توانند برای اهداف چندگانه استفاده شوند. این اهداف عبارت‌اند از:

• پیش‌بینی: برای انتخاب کارکنان یا ترفیع آن‌ها
• تشخیص: برای شناسایی نقاط ضعف و قوت افراد جهت استفاده در حوزه‌های آموزش
• توسعه: کانون‌های ارزیابی می‌توانند خود به تنهایی به عنوان یک مداخله آموزشی به حساب آمده یا جزئی از یک مداخله بزرگ‌تر باشند. کانون‌های ارزیابی توسعه‌ای به طور هم‌زمان به ارزیابی و توسعه در سازه‌های رفتاری می‌پردازند. 

کانون‌های ارزیابی باید به شیوه‌های خاص، متناسب با هدف موردنظر و مطابق با اهداف مدیریت سازمان میزبان، پیاده‌سازی، اعتباریابی و توسعه داده‌شوند. کاربردهای کانون ارزیابی شامل چهار مورد اصلی هستند: انتخاب در بدو استخدام، استخدام بیرونی در سطوح ارشد سازمان، شناسایی افراد برای فرصت‌های ارتقاء و توسعه شغلی. برخی از سازمان‌ها از کانون ارزیابی برای تمامی این موارد استفاده می‌کنند و پاره‌ای نیز دست کم به دنبال کسب دو هدف استخدام (جذب) و ارتقاء (توسعه) هستند.

انواع کانون ارزیابی و توسعه (از نظر اجرا)

کانون‌های ارزیابی می‌توانند به سه روش حضوری، مجازی (آنلاین) و ترکیبی برگزار شوند.

• کانون ارزیابی حضوری: رایج‌ترین و شناخته‌شده‌ترین شکل برگزاری کانون ارزیابی، برگزاری کانون‌های حضوری است. سازمان‌ها گروهی از مدیران و کارکنان خود را به محل استقرار کانون ارزیابی در خارج از سازمان می‌فرستند تا در بازه زمانی چند ساعت تا چند روز از طریق انجام فعالیت‌های استاندارد مورد مشاهده و ارزیابی قرار گیرند. 
• کانون ارزیابی مجازی (آنلاین): با توجه به شرایط فعلی (کرونا و دورکاری) خیلی از سازمان‌ها به برگزاری کانون‌های غیرحضوری تمایل پیددا کرده‌اند. در کانون‌های مجازی فعالیت‌های موردنظر در فضای مجازی شبیه‌سازی و اجرا می‌شود. این کانون‌ها ابزارهای استانداردشده خاص خود را دارند و همانند کانون حضوری، ارزیابان بر فعالیت‌های شرکت‌کنندگان نظارت دارند. تهیه گزارش‌های بازخورد در کانون مجازی فرآیند راحت‌تری نسبت به کانون حضوری دارد.
• کانون ارزیابی ترکیبی: در برگزاری کانون‌های ترکیبی از تکنیک‌های هر دو روش حضوری و مجازی استفاده می‌شود. امتیاز نهایی افراد براساس عملکردشان در هر دو فرآیند محاسبه خواهدشد. کانون ارزیابی ترکیبی می‌تواند جایگزین خوبی برای شکل فعلی کانون ارزیابی باشد و نقاط مثبت هر دو شیوه برگزاری را پوشش دهد.

انواع کانون ارزیابی و توسعه (از نظر هدف)

کانون‌ها را از نظر هدف می‌توان به کانون‌ ارزیابی و کانون توسعه تقسیم کرد. فرآیند برگزاری این دو کانون مشابه است. تفاوت در هدف و روش اجرای ارزیابی است.

• کانون ارزیابی: کانون‌های ارزیابی متناسب با سازمان هدف طراحی می‌شوند و طبق برنامه زمانی توافق‌شده در سازمان استقرار می‌یابند. هدف از برگزاری کانون ارزیابی معمولاً ارزیابی توانمندی‌های مدیریتی شرکت‌کنندگان با هدف انتصاب یا ارتقاء آنان است. پس از اتمام کانون ارزیابی، گزارش‌های بازخورد به سازمان ارائه می‌شود و پیشنهادهای لازم برای نحوه توسعه و آموزش شرکت‌کنندگان ارائه خواهدشد.
• کانون توسعه: در این کانون تمرکز بر توسعه افراد است و فرآیند ارزیابی شامل شناسایی افراد مستعد و نیز تشخیص نقاط قابل‌بهبود و نقاط قوت شغلی هر یک از افراد است. برگزاری کانون توسعه نقطه ابتدایی فرآیند به شمار می‌آید. فرآیند کانون ارزیابی با رویکرد توسعه‌ای، یکی از روش‌ها و مکانیزم‌های کارآمد در زمینه انتخاب، انتصاب و بالاخص توسعه سطوح مدیریتی محسوب می‌شود. بدیهی است که در برگزاری کانون توسعه، افراد باید داوطلب تغییر و یادگیری باشند تا توسعه و پرورش یابند. توسعه می‌تواند به دو روش اتفاق بیفتد: پس از اتمام کانون توسعه، برنامه توسعه شخصی برای شرکت‌کنندگان تدوین شود؛ یا شایستگی‌های مشخصی که در زمان کوتاه قابل‌توسعه هستند در زمان برگزاری کانون هدف توسعه قرار گیرند.

منابع:

دیدگاه‌های مرکز ارزیابی در راهبردهای مدیریت استعداد، جورج تورنتون، دبورا راپ و برایان هافمن، ترجمه وزیری، شکرکن و سلیمی (1400)

International Taskforce on Assessment Center Guidelines, 2015